Tiêu chuẩn khí thải Euro là một trong những quy định quan trọng bậc nhất trong ngành công nghiệp ô tô, được áp dụng rộng rãi nhằm kiểm soát và giảm thiểu lượng khí thải độc hại ra môi trường. Ra đời từ châu Âu và ngày càng được nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, áp dụng, tiêu chuẩn này không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn thúc đẩy các hãng xe cải tiến công nghệ động cơ theo hướng xanh và bền vững hơn. Tìm hiểu chi tiết về tiêu chuẩn khí thải Euro sẽ giúp bạn nắm rõ ý nghĩa, các cấp độ phân hạng cũng như tác động thực tiễn của nó đối với thị trường ô tô hiện nay.
Tiêu chuẩn khí thải Euro là gì?
Tiêu chuẩn khí thải Euro là hệ thống quy định về giới hạn phát thải các chất độc hại từ động cơ xe cơ giới (chủ yếu là ô tô, xe máy, xe tải, xe buýt) do Liên minh châu Âu (EU) ban hành và áp dụng. Mục tiêu của tiêu chuẩn này là kiểm soát, giảm thiểu mức độ ô nhiễm không khí do các phương tiện giao thông gây ra, từ đó bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.
Các chất khí được quy định trong tiêu chuẩn Euro bao gồm:
- CO (Carbon Monoxide): Khí độc không màu, gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp và thần kinh.
- HC (Hydrocarbon): Góp phần tạo thành sương mù quang hóa và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
- NOx (Nitrogen Oxides): Gây kích ứng đường hô hấp, góp phần tạo mưa axit.
- PM (Particulate Matter – Bụi mịn): Hạt nhỏ gây hại trực tiếp cho phổi và tim mạch.
- CO₂ (Carbon Dioxide): Khí nhà kính chính gây biến đổi khí hậu.
Xếp hạng các tiêu chuẩn khí thải Euro
Tiêu chuẩn khí thải Euro là bộ quy định của Liên minh châu Âu (EU) nhằm giới hạn lượng phát thải các chất ô nhiễm từ phương tiện giao thông. Đây là một trong những hệ thống kiểm soát khí thải nghiêm ngặt nhất thế giới, thường xuyên được nâng cấp để phù hợp với yêu cầu bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Các tiêu chuẩn được đánh số theo thứ tự từ Euro 1 đến Euro 6, và đang tiến tới Euro 7 trong tương lai. Mỗi mức cao hơn đồng nghĩa với việc giới hạn khí thải nghiêm ngặt hơn, buộc các hãng xe phải ứng dụng công nghệ tiên tiến để đáp ứng.
Euro 1 (1992)
- Áp dụng từ năm 1992 tại châu Âu.
- Bắt buộc ô tô trang bị bộ xúc tác 3 chiều (Catalytic Converter) để giảm CO, HC và NOx.
- Giới hạn phát thải ở mức cơ bản: CO không vượt quá 2,72 g/km đối với xe xăng.
Euro 2 (1996)
- Chính thức áp dụng từ năm 1996.
- Giảm một nửa mức CO cho động cơ xăng so với Euro 1.
- Thắt chặt hơn giới hạn NOx và HC đối với động cơ diesel.
- Thúc đẩy công nghệ phun xăng điện tử thay cho chế hòa khí truyền thống.
Euro 3 (2000)
- Áp dụng từ năm 2000.
- Lần đầu tiên tách riêng giới hạn HC và NOx thay vì gộp chung như trước.
- Giảm mạnh giới hạn phát thải CO và NOx.
- Yêu cầu động cơ phải được kiểm soát chính xác hơn bằng hệ thống OBD (On-Board Diagnostics).
Euro 4 (2005)
- Áp dụng từ năm 2005.
- Giới hạn NOx giảm gần 30% so với Euro 3.
- Bắt buộc nhiều xe diesel phải lắp đặt bộ lọc hạt DPF (Diesel Particulate Filter) để giảm bụi mịn (PM).
- Xe xăng phải đáp ứng tiêu chuẩn cháy sạch hơn, giảm đáng kể khí độc hại.
Euro 5 (2009)
- Chính thức áp dụng từ năm 2009.
- Giảm đến 80% bụi mịn (PM) đối với động cơ diesel.
- Giảm mạnh mức NOx cho cả xe xăng và diesel.
- Thúc đẩy sự phát triển của công nghệ động cơ sạch và nhiên liệu ít lưu huỳnh (≤10 ppm).
Euro 6 (2014 – hiện nay)
- Giảm NOx của xe diesel xuống chỉ còn 80 mg/km, thấp hơn 67% so với Euro 5.
- Giới hạn bụi mịn được kiểm soát chặt chẽ, yêu cầu áp dụng công nghệ SCR (Selective Catalytic Reduction) và AdBlue cho động cơ diesel.
- Đây là tiêu chuẩn đang được áp dụng phổ biến tại nhiều quốc gia phát triển.
Euro 7 (Dự kiến 2027)
- Dự kiến áp dụng trong giai đoạn 2026–2027.
- Không chỉ tập trung vào khí thải động cơ, mà còn kiểm soát bụi từ phanh và lốp xe.
- Siết chặt thêm lượng phát thải CO₂, đồng thời thúc đẩy sự chuyển dịch sang xe điện và hybrid.
- Hướng tới mục tiêu trung hòa carbon trong ngành giao thông.
| Tiêu chuẩn | Thời gian áp dụng | Giới hạn chính (xe xăng) | Giới hạn chính (xe diesel) |
|---|---|---|---|
| Euro 1 | 1992 | CO ≤ 2,72 g/km | CO ≤ 2,72 g/km; NOx + HC ≤ 0,97 g/km |
| Euro 2 | 1996 | CO ≤ 2,2 g/km | CO ≤ 1,0 g/km; NOx ≤ 0,7 g/km |
| Euro 3 | 2000 | CO ≤ 2,3 g/km; HC ≤ 0,20 g/km; NOx ≤ 0,15 g/km | CO ≤ 0,64 g/km; NOx ≤ 0,50 g/km |
| Euro 4 | 2005 | CO ≤ 1,0 g/km; HC ≤ 0,10 g/km; NOx ≤ 0,08 g/km | CO ≤ 0,50 g/km; NOx ≤ 0,25 g/km; PM ≤ 0,025 g/km |
| Euro 5 | 2009 | CO ≤ 1,0 g/km; NOx ≤ 0,06 g/km | CO ≤ 0,50 g/km; NOx ≤ 0,18 g/km; PM ≤ 0,005 g/km |
| Euro 6 | 2014 | CO ≤ 1,0 g/km; NOx ≤ 0,06 g/km | CO ≤ 0,50 g/km; NOx ≤ 0,08 g/km; PM ≤ 0,005 g/km |
| Euro 7 | 2026–2027 (dự kiến) | Siết chặt hơn Euro 6; kiểm soát cả bụi phanh, lốp | Giảm mạnh CO₂, NOx; khuyến khích xe điện |
Dự kiến lệnh cấm xe xăng vào trung tâm TPHCM
Hiện nay, vấn đề ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông tại TP HCM đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt là ở khu vực trung tâm. Trước thực trạng này, chính quyền thành phố đã đưa ra nhiều giải pháp quản lý phương tiện, trong đó có đề án xây dựng vùng phát thải thấp (LEZ). Đây là cơ sở quan trọng dẫn tới dự kiến lệnh cấm xe xăng vào trung tâm TPHCM trong thời gian tới, với mục tiêu giảm thiểu khí thải, nâng cao chất lượng môi trường sống và hướng tới sự phát triển bền vững của đô thị.
Hiện có “lệnh cấm” chưa?
Chưa có lệnh cấm tuyệt đối với mọi ô tô chạy xăng vào trung tâm thành phố. Thành phố đang lấy ý kiến cho đề án thiết lập vùng phát thải thấp gọi là LEZ tại khu trung tâm. Lộ trình dự kiến bắt đầu thí điểm từ năm 2026 và siết dần theo chuẩn khí thải Euro chứ không cấm tràn lan.
LEZ là gì và áp vào ô tô thế nào?
LEZ là khu vực mà xe cơ giới muốn vào phải đạt mức phát thải tối thiểu. Đề án tại TP HCM đề xuất giai đoạn đầu ưu tiên kiểm soát nhóm xe kinh doanh vận tải và xe dầu nặng, sau đó mở rộng sang mọi ô tô không đạt chuẩn. Mốc kỹ thuật quan trọng là Euro 4 đối với ô tô, về sau có thể nâng dần theo lộ trình. Cách kiểm soát dự kiến dùng camera nhận diện biển số và đối chiếu dữ liệu kiểm định để phát hiện xe không đạt chuẩn.
Khu vực trung tâm dự kiến áp dụng?
Phạm vi LEZ nằm trong ranh do 15 cây cầu và 17 tuyến đường bao quanh khu trung tâm. Danh mục cầu và đường đã được cơ quan tư vấn liệt kê trong báo cáo tổng hợp gửi thành phố.
Mốc thời gian quan trọng?
Năm 2026 thí điểm LEZ ở khu trung tâm, ưu tiên kiểm soát nhóm xe phát thải cao và xe không đạt chuẩn. Giai đoạn 2027 đến 2032 mở rộng phạm vi áp dụng cho mọi ô tô không đạt Euro 4 khi vào khu trung tâm. Đây là đề xuất trong quá trình xin ý kiến và có thể điều chỉnh khi phê duyệt cuối cùng.
Xe nào bị ảnh hưởng nhiều nhất?
Ô tô sản xuất trước năm 2017 thường không đạt Euro 4 nên có nguy cơ bị hạn chế vào khu trung tâm khi LEZ áp dụng toàn diện. Ô tô sản xuất từ năm 2017 thường đạt Euro 4 và từ năm 2022 trở đi là Euro 5 nên về nguyên tắc đáp ứng điều kiện vào LEZ. Với xe đời cũ chưa rõ tiêu chuẩn, cơ quan đăng kiểm có thể yêu cầu kiểm thử lại để xác nhận mức đạt chuẩn.
Có ngoại lệ nào không?
Nguyên tắc chung của mô hình LEZ là vẫn cho phép các phương tiện ưu tiên và các phương tiện có giấy phép đặc biệt vào khu vực hạn chế. Nội dung này đã được nêu trong tài liệu tóm tắt đưa ra lấy ý kiến. Quy định chi tiết cuối cùng sẽ do thành phố ban hành khi phê duyệt đề án.
Thu phí ô tô vào trung tâm khác gì với LEZ?
Thu phí ô tô vào trung tâm là biện pháp giảm ùn tắc, còn LEZ nhằm giảm ô nhiễm không khí. TP HCM đã chốt quan điểm chỉ nghiên cứu thu phí khi hệ thống metro cơ bản hoàn thành bảy tuyến, dự kiến sau năm 2035. Nghĩa là câu chuyện thu phí không gắn trực tiếp với mốc thí điểm LEZ năm 2026.
Có thí điểm ngoài khu trung tâm không?
Trong định hướng kiểm soát khí thải, thành phố xem xét chọn thêm Cần Giờ và một số khu vực phù hợp để thí điểm chuyển đổi phương tiện xanh giai đoạn sau. Đây là định hướng quy hoạch và sẽ được cụ thể hóa ở các bước triển khai tiếp theo.
Lưu ý những gì để xe đạt tiêu chuẩn khí thải vào trung tâm
Để xe ô tô có thể lưu thông vào trung tâm TP HCM trong bối cảnh thành phố triển khai vùng phát thải thấp (LEZ), chủ xe cần quan tâm đến nhiều yếu tố quan trọng.
- Kiểm tra đời xe và chuẩn khí thải: Đầu tiên, cần xác định đời xe và tiêu chuẩn khí thải mà phương tiện đang đáp ứng. Xe sản xuất trước năm 2017 đa phần chưa đạt Euro 4, nguy cơ bị hạn chế lưu thông. Xe sản xuất từ 2017 thường đạt Euro 4, còn các dòng từ năm 2022 trở đi thường đáp ứng Euro 5. Bạn có thể kiểm tra thông tin này trên giấy đăng kiểm hoặc liên hệ hãng để được xác nhận chính xác.
- Đăng kiểm đúng hạn: Đăng kiểm không chỉ để chứng minh phương tiện đủ điều kiện an toàn mà còn là thủ tục quan trọng để xác nhận mức phát thải. Nếu xe không đạt trong kiểm định khí thải, bạn sẽ không được phép vào khu trung tâm. Vì vậy, hãy luôn theo dõi lịch đăng kiểm và chuẩn bị phương tiện chu đáo trước khi kiểm tra.
- Bảo dưỡng động cơ thường xuyên: Động cơ là nơi quyết định trực tiếp lượng khí thải phát ra. Nếu động cơ xuống cấp, việc đốt nhiên liệu sẽ không hoàn toàn, sinh ra nhiều khí độc hại. Chủ xe nên định kỳ thay dầu nhớt, vệ sinh lọc gió, kiểm tra bugi và hệ thống phun nhiên liệu. Việc này vừa giúp tiết kiệm nhiên liệu, vừa giảm khí thải để xe đạt chuẩn.
- Kiểm tra hệ thống xả và bộ lọc khí thải: Bộ chuyển đổi xúc tác (catalytic converter) trong hệ thống xả có vai trò biến đổi khí độc hại thành khí ít độc hơn. Khi bộ phận này hỏng hoặc tắc nghẽn, khí thải sẽ vượt mức cho phép. Do đó, cần kiểm tra và vệ sinh thường xuyên, thay thế khi có dấu hiệu hư hỏng để đảm bảo khả năng lọc khí hiệu quả.
- Sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn: Nhiên liệu chất lượng thấp dễ tạo cặn bẩn trong buồng đốt và làm tăng lượng khí thải độc hại. Để duy trì khí thải trong ngưỡng cho phép, bạn nên sử dụng xăng RON 95, xăng E5 hoặc các loại đạt chuẩn quốc gia. Ngoài ra, ưu tiên dùng nhiên liệu sạch cũng góp phần kéo dài tuổi thọ động cơ.
- Hạn chế độ chế động cơ và ống xả: Việc độ xe, đặc biệt là thay đổi động cơ hoặc ống xả, có thể phá vỡ hệ thống kiểm soát khí thải ban đầu của nhà sản xuất. Điều này làm xe khó đạt chuẩn Euro, dẫn đến nguy cơ bị cấm vào trung tâm. Nếu muốn nâng cấp, bạn nên chọn các giải pháp an toàn, tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật.
- Cân nhắc thay thế phương tiện quá cũ: Đối với xe đã xuống cấp nặng, chi phí bảo dưỡng để đạt chuẩn khí thải đôi khi vượt quá giá trị thực tế. Trong trường hợp này, chủ xe nên cân nhắc đổi sang xe đời mới, hoặc lựa chọn phương tiện hybrid, xe điện. Đây là giải pháp lâu dài, vừa đáp ứng quy định, vừa thân thiện với môi trường.
- Theo dõi thông tin chính thức từ cơ quan chức năng: Cuối cùng, các quy định về phạm vi áp dụng, chuẩn khí thải, đối tượng miễn trừ sẽ được UBND TP HCM công bố cụ thể. Chủ xe cần thường xuyên cập nhật để nắm rõ yêu cầu và chuẩn bị kịp thời, tránh vi phạm và đảm bảo quyền lợi khi lưu thông.
Có thể thấy, tiêu chuẩn khí thải Euro không chỉ là thước đo quan trọng trong việc kiểm soát lượng khí thải từ phương tiện giao thông mà còn là nền tảng thúc đẩy xu hướng phát triển xe xanh, bền vững trên toàn cầu. Việc tuân thủ tiêu chuẩn này không chỉ giúp các hãng xe nâng cao uy tín, tạo lợi thế cạnh tranh mà còn góp phần trực tiếp cải thiện chất lượng môi trường sống. Tại Việt Nam, lộ trình áp dụng Euro 4, Euro 5 đang mở ra bước ngoặt lớn cho ngành ô tô, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn với người tiêu dùng trong việc lựa chọn phương tiện thân thiện với môi trường. Đây chính là yếu tố quan trọng để hướng tới một tương lai giao thông hiện đại, an toàn và xanh sạch hơn.
